Katalitik Konvertör günümüz otomobillerinden mutlaka bulunması gereken bir parçadır. Ancak kullanım koşullarına göre bazı durumlarda dolar ve arıza yapar. İşte katalitik konvertör hakkında her şey.
1980 ve üzeri yıllarda üretilen her otomobilde katalitik konvertör bulunmaktadır. Bir otomobilde katalitik konvertör bulunmasının nedeni soluduğumuz havanın daha temiz olmasına katkı sağlamaktır. Bilindiği gibi günümüz otomobillerinin bir çoğunda fosil yakıtlı (benzin, lpg ve dizel) motorlar kullanılır. Bu motorların ortak özelliği içten yanmalı olmalarıdır. Motorun içerisinde meydana gelen yanma sonucunda insan sağlığı için oldukça zararlı bir gaz meydana çıkar. İşte bu gazın süzülerek daha solunabilir hale getirilmesi için katalitik konvertör bulunur.
katalitik konvertör otomobilin egzoz sisteminin bir parçasıdır. Katalitik konvertörün yeri; Bir egzoz borusunu muhakkak görmüşsünüzdür. Egzozun ortalarında bir yerde kalınlaşan bir yer vardır. İşte bu kalınlaşan yerde katalitik konvertör bulunur. Katalitik Konvertör nedir diye soracak olursanız, egzozdan çıkan sülfür, karbon dioksit gibi zehirli gazları süzmeye yarayan parçadır diyebiliriz.
Katalitik Konvertör Nasıl Çalışır?
Aracınızı çalıştırdıktan hemen sonra aracınızın egzozundan duman çıktığını göreceksiniz. Bu duman katalitik konvertör (katalizör) tarafından süzülmüş dumandır. Çünkü motor tarafından üretilen zehirli gazla katalizör tarafından rafine edilir ve atmosfere salınır. katalitik konvertör platin, paladyum ve rodyum gibi değerli madenlerden yapılmaktadır. Bir iğne ucu kadar kalınlıkla binlerce arı peteğine benzeyen yapısı vardır. Katalizör 800 derece sıcaklığa kadar çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Motordan çıkan zehirli gazlar konvertörün içinden geçerken kimyasal reaksiyona (tepkimeye) uğrar. Bunun sonucunda da çevreye daha az zarar verilmiş olur.
Katalitik Konvertör'ün Dolmasına Neden Olan Şeyler
Katalitik konvertör hareketli bir parça olmadığı için arıza yapması gibi bir durum söz konusu olmaz. Ancak motorda ters giden bir şeyler konvertörün küçük peteklerinin zamanla tıkanmasına ve çalışmamasına neden olur. Katalizör yanlış hava/yakıt karışımı, arızalı bujiler, yanlış motor zamanlaması, oksijen sensörü arızası veya motorun yanma odasındaki başka sorunlardan dolayı da çabucak dolabilir.
Katalizör dolduğu zaman hava sirkülasyonu olmayacağı için çok yüksek bir sıcaklığa ulaşır. Bunun sonucunda iç kısımlarını eritir ve petek malzeme parçalanır. Sonuç olarak konvertör çalışmaz.
Ek olarak sızıntı yapan contalar, aşınmış piston segmanları veya arızalı valf contaları egzoz sistemine yağ ve antifriz girmesine neden olur. Bunun sonucunda seramik yapılı olan katalitik konvertör kalın bir karbon kurumuyla kaplanır ve tıkanır.
 |
| Tıkanmış bir katalizör |
Tıkalı veya Arızalı Katalitik Konvertör Belirtileri
# 1- Çekiş Düşüklüğü
Aracınızın katalitik konvertörü tıkalı olduğu zaman motorda biriken egzoz gazı çıkamaz. Gazı tahliye edemeyen motorun içerisinde yanmış gaz birikir ve motorun randımanlı çalışmasını engeller. Bunun sonucunda da aracınızın çekişi düşer.
# 2 - Yakıt Tüketiminde Artış
Aracınızın motorundan gaz tahliye edilemeyince motorun boğulmasına neden olur. Bunun sonucunda sürücü aracın gitmesi için daha çok gaza basar ve motora fazla yakıt gönderilir. Sonuç olarak yakıt sarfiyatında artış meydana gelir.
# 3- Aracın Altından Tıkırtı Sesi Gelmesi
Eğer katalizör biraz uzun süre tıkalı olursa oluşan yüksek sıcaklığa dayanamayarak kırılacaktır. Taş gibi bir yapıda olan konvertör aracınızı sürerken egzozda oradan oraya çarpacaktır. Bunun sonucunda siz aracınızın altında taş vurması gibi sesler duyacaksınız.
# 4- Egzozdan Çürük Yumurta Kokusu Gelmesi
Eğer egzozdan çürük yumurta kokusu geldiğini hissediyorsanız, bunun sebebi büyük ihtimal konvertörün arızalı olmasından dolayıdır. Motor içerisinde yanan gazların bir kısmı hidrojen sülfürdür. Ancak doğru çalışan bir katalitik konvertör tepkimeye uğratarak kokusuz sülfüre dönüştürür. Ancak doğru çalışmadığı zaman aracınızın egzozundan bozulmuş yumurta gibi kokan hidrojen sülfür çıkar.
# 5- Motor Arıza Lambası Yanması (Yeni Otomobiller)
Günümüz otomobillerinin pek çoğunda bir çok sensör bulunur. Katalitik konvertör tıkandığı zaman bunu kontrol eden sensör aracınızın motor kontrol ünitesine (ECU)'ya bunu bildirecektir. Bunun sonucunda aracınızın gösterge panelinde arıza lambası yanacaktır.
# 6- Egzoz Emisyon Değerlerinin Yüksek Çıkması
Eğer katalitik konvertör kırıldıysa veya tıkandıysa egzozdan çıkan gazlar süzülmeyecektir. Bunun sonucunda eğer egzoz emisyon testine girerseniz geçemeyecektir. Çünkü aracınızın emisyon değerleri yüksek çıkacaktır.
Tıkalı Katalitik Konvertör Nasıl Açılır?
Aslında aracınızda yapmanız gereken katalitik konvertörün tıkanmaması için ölemler almaktır. Aracınızı haftada bir en az 15 dakika yüksek ve hızda kullanmak katalitik konvertörde biriken tortuları daha tıkanmadan temizleyecektir. Ancak bir şekilde konvertör tıkandıysa aracınızın motorunda bir kaç defa katalizör temizleyici katkı maddesi kullanmanız gerebilir. Hala daha açılmazsa egzozu keserek konvertörü yerinden çıkarıp sitrik asitte bekletmek açılmasına neden olacaktır. Profesyonel birisi tarafından yapılmak şartıyla sodyum hidroksit katalitik konvertörü açacaktır.
Katalitik konvertör çok değerli maddelerden yapıldığı için oldukça pahalı bir parçadır. Bu sebeple bir çok sürücü konvertör tıkandığı zaman bir egzozcuda konvertörü boşalttırmak yolunu seçerler. Bunu yapmak çevrede yaşayan insanların sağlığını hiçe saymaktır. Boşalttırmak hiç tavsiye edilmeyen bir şeydir ve kesinlikle yapmamanız gerekir.